17 marca 2025 roku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 332) opublikowano rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 marca 2025 roku, wprowadzające zmiany w zasadach wynagradzania adwokatów za nieopłaconą pomoc prawną udzielaną z urzędu. Nowelizacja, podpisana przez Ministra Sprawiedliwości Andrzeja Bodnara, modyfikuje wcześniejsze rozporządzenie z 14 maja 2024 roku i dostosowuje stawki za prowadzenie spraw w postępowaniach apelacyjnych. Zmiany weszły w życie 18 marca 2025 roku, dzień po ogłoszeniu.

Kluczowe zmiany w stawkach

Najistotniejsza część nowelizacji dotyczy § 16 ust. 1 dotychczasowego rozporządzenia, który określa wynagrodzenie adwokatów za pracę w postępowaniach apelacyjnych. Nowe przepisy ustalają następujące stawki:

• Przed sądem okręgowym: wynagrodzenie wynosi 50% opłaty, jeśli ten sam adwokat prowadził sprawę w pierwszej instancji, lub 75%, jeśli sprawa została przejęta od innego adwokata. W obu przypadkach minimalna kwota to 120 zł.
• Przed sądem apelacyjnym: stawka wzrasta do 75% opłaty dla adwokata kontynuującego sprawę, a w przypadku nowego adwokata – do 100%. Minimalne wynagrodzenie ustalono na poziomie 240 zł.

Zmiana ta ma na celu lepsze dostosowanie wynagrodzeń do zakresu pracy adwokatów oraz zapewnienie minimalnego poziomu zapłaty, co może przyczynić się do poprawy dostępności pomocy prawnej z urzędu.

Zakres stosowania nowych przepisów

Rozporządzenie przewiduje, że nowe regulacje obejmują zarówno sprawy nowo wszczęte, jak i te rozpoczęte przed dniem wejścia w życie zmian, ale jeszcze niezakończone. Dzięki temu wszyscy adwokaci działający w ramach pomocy prawnej z urzędu będą wynagradzani według zaktualizowanych zasad, co wprowadza większą spójność w systemie.

Kontekst i znaczenie zmian

Nowelizacja opiera się na art. 29 ust. 2 ustawy Prawo o adwokaturze z 26 maja 1982 roku (w wersji z 2024 r., poz. 1564), który upoważnia Ministra Sprawiedliwości do regulowania kwestii finansowania pomocy prawnej przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Wprowadzone zmiany mogą być odpowiedzią na postulaty środowiska prawniczego, które od lat wskazuje na niewystarczające wynagrodzenie za pracę z urzędu, często wymagającą dużego zaangażowania czasowego i merytorycznego.

Podwyższenie minimalnych stawek oraz różnicowanie ich w zależności od etapu postępowania i ciągłości pracy adwokata to krok w kierunku bardziej sprawiedliwego systemu wynagradzania. Może to również zachęcić prawników do podejmowania się takich spraw, co w dłuższej perspektywie wpłynie na jakość pomocy prawnej dostępnej dla osób niezamożnych.

Podsumowanie

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 13 marca 2025 roku to kolejny etap reform w polskim systemie pomocy prawnej z urzędu. Nowe stawki, obowiązujące od 18 marca, mają szansę poprawić sytuację finansową adwokatów, a tym samym zwiększyć dostępność profesjonalnej pomocy prawnej dla obywateli. Zmiany te pokazują, że resort sprawiedliwości dostrzega potrzebę dostosowania regulacji do realiów pracy prawników i oczekiwań społecznych.