Krajowe plany strategiczne dla Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) nie spełniają ambitnych celów Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska – wynika z raportu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO).
Wspólna Polityka Rolna a cele środowiskowe UE
Reforma WPR z 2021 r. zakładała większą elastyczność w wdrażaniu polityki rolnej przez państwa członkowskie, jednak plany te nie są zgodne z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu, w tym strategii „Od pola do stołu.” Jednym z głównych założeń tej strategii jest m.in. zmniejszenie o 50% użycia pestycydów oraz o 20% ograniczenie stosowania nawozów sztucznych do 2030 roku.
Ocena Europejskiego Trybunału Obrachunkowego
Trybunał w swoim raporcie zauważył, że choć plany na lata 2023–2027 są bardziej ekologiczne niż wcześniejsze, nie dorównują one ambicjom UE w zakresie klimatu i ochrony środowiska. W sprawozdaniu ETO podkreślono brak kluczowych elementów potrzebnych do oceny efektywności ekologicznej.
Według raportu, Komisja Europejska nie była w stanie dokładnie oszacować wkładu państw członkowskich w realizację celów Europejskiego Zielonego Ładu, poza wzrostem powierzchni upraw ekologicznych.
Brak pełnego wykorzystania potencjału WPR
Audytorzy stwierdzili, że plany obejmują pewne praktyki rolnicze, które mogą wspierać długoterminowe cele środowiskowe, jednak wiele kluczowych działań nie jest wdrażanych w wystarczającym stopniu. Nowa WPR stawia większy nacisk na cele klimatyczne i środowiskowe, co potwierdza Komisja Europejska, jednak państwa członkowskie dostarczają jedynie częściowej informacji na temat wdrażania założeń Zielonego Ładu w ramach polityki rolnej.
Komisja Europejska zapowiedziała, że oszacuje zmiany w obszarze rolnictwa ekologicznego oraz emisji gazów cieplarnianych, a pełne wyniki zostaną uwzględnione w raporcie, który zostanie opublikowany pod koniec przyszłego roku.
Nowe wyzwania i ograniczenia
Nowa WPR na lata 2023–2027 stawia większe wymagania środowiskowe wobec rolników, co jest niezbędne do uzyskania dopłat. Oprócz tzw. norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC), wprowadzono także ekoschematy – dobrowolne praktyki ekologiczne, za które rolnicy mogą otrzymywać dodatkowe wsparcie finansowe.
Raport ETO wskazuje jednak, że nie wszystkie państwa w pełni wykorzystują potencjał tych nowych przepisów. Przykładem jest norma GAEC 7 dotycząca zmianowania upraw, korzystna dla jakości gleby, która w większości państw członkowskich obowiązuje dopiero po trzech latach.
Wnioski i zalecenia
Europejski Trybunał Obrachunkowy rekomenduje Komisji Europejskiej dalsze promowanie dobrych praktyk ekologicznych oraz lepsze monitorowanie wpływu WPR na cele klimatyczne. Państwa członkowskie apelują o większą elastyczność w wdrażaniu nowych wymogów, aby zmniejszyć obciążenia administracyjne rolników.
Komisja zapowiedziała nowe badania mające na celu ocenę najlepszych praktyk ekologicznych w ramach krajowych planów strategicznych, co pomoże poprawić wdrażanie założeń Zielonego Ładu.
Czym są plany strategiczne WPR?
WPR na lata 2023–2027 jest realizowana poprzez krajowe plany strategiczne, które mają odpowiadać specyficznym potrzebom poszczególnych państw członkowskich, jednocześnie realizując cele UE, w tym cele Europejskiego Zielonego Ładu. Każdy kraj UE ma jeden plan, z wyjątkiem Belgii, która ma dwa – osobno dla Flandrii i Walonii.
