19 lutego 2025 roku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 213) opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów wprowadzające wzór kwestionariusza szacowania ryzyka zagrożenia dla życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą domową. Podpisane przez premiera Donalda Tuska, rozporządzenie wejdzie w życie 19 maja 2025 roku, dając służbom trzy miesiące na przygotowanie. To istotny krok w kierunku skutecznej ochrony dzieci przed przemocą w rodzinie – problemu, który nieustannie dotyczy samorządów i społeczności lokalnych.

Cel nowego rozporządzenia o przemocy domowej

Rozporządzenie, oparte na art. 12a ust. 8 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz. U. 2024, poz. 1673), wprowadza standardowy kwestionariusz ryzyka. Jego zadaniem jest szybkie ustalenie, czy dziecko wymaga ochrony w obliczu przemocy w domu. Dzięki temu narzędziu pracownicy socjalni, policjanci i personel medyczny zyskają precyzyjne wytyczne do oceny sytuacji, co może zwiększyć skuteczność działań na rzecz ochrony dzieci.

Jak działa kwestionariusz ryzyka przemocy wobec dzieci?

Kwestionariusz szacowania ryzyka został zaprojektowany z myślą o współpracy między służbami. Wymaga danych od:

• pracownika socjalnego,
• funkcjonariusza Policji,
• lekarza, ratownika medycznego lub pielęgniarki.

Co ważne, w miarę możliwości informacje powinny pochodzić także od samego dziecka, co podkreśla jego rolę w procesie oceny. Struktura dokumentu obejmuje:

1. Dane dzieci i sprawców przemocy domowej – imię, nazwisko, wiek, adres, relacje rodzinne.
2. Informacje o osobach stosujących przemoc – np. czy toczą się wobec nich postępowania karne za znęcanie się.
3. Ocena ryzyka dla dziecka – lista czynników, takich jak agresja sprawcy, zaniedbanie, przemoc psychiczna czy wcześniejsze interwencje policji (np. „Niebieskie Karty”).
4. Decyzja o ochronie – czy dziecko otrzymało wsparcie, wraz z danymi zaangażowanych specjalistów.

Kluczowe frazy, takie jak „Tak” w pytaniach o zagrożenie życia lub więcej niż jedno „Tak” w dalszych punktach, wskazują na konieczność natychmiastowej interwencji.

Dlaczego kwestionariusz jest ważny dla samorządów?

Wprowadzenie jednolitego kwestionariusza ryzyka przemocy domowej to szansa dla samorządów na lepsze koordynowanie działań służb. Ułatwia identyfikację dzieci w sytuacjach kryzysowych – np. gdy doświadczają kar cielesnych, groźby samobójstwa czy braku podstawowych potrzeb. W małych gminach, gdzie zasoby są ograniczone, takie narzędzie może przyspieszyć reakcję i poprawić ochronę dzieci.

Wyzwania wdrożenia narzędzia oceny ryzyka

Mimo korzyści, sukces rozporządzenia zależy od przygotowania służb. Trzymiesięczny okres przed wejściem w życie (do maja 2025 r.) to czas na szkolenia i dostosowanie procedur. Samorządy muszą też zadbać o finansowanie i logistykę, a włączenie głosu dziecka w ocenę wymaga odpowiednich kompetencji pracowników.

Podsumowanie: lepsza ochrona dzieci przed przemocą domową

Nowy kwestionariusz szacowania ryzyka to więcej niż formalność – to realne narzędzie wsparcia dla dzieci dotkniętych przemocą domową. Dla czytelników Rzeczsamorządowej.pl – mieszkańców, społeczników i urzędników – to dowód, że państwo i samorządy wspólnie działają na rzecz bezpieczeństwa najmłodszych. Od maja 2025 roku nowe procedury mogą przynieść wymierne efekty w polskich społecznościach lokalnych.