Warszawa, 11 marca 2025 r. – W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (Poz. 285) z 10 marca 2025 roku ukazało się obwieszczenie Marszałka Sejmu z 14 lutego 2025 r. dotyczące jednolitego tekstu ustawy z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym. Podpisany przez Szymona Hołownię dokument uwzględnia ostatnie nowelizacje, m.in. z 21 listopada 2024 r. i 16 czerwca 2023 r. Jakie zmiany wnosi ustawa dla samorządów i mieszkańców? Oto kluczowe informacje.

Zasady Organizacji Publicznego Transportu Zbiorowego

Ustawa reguluje organizację i funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego w Polsce oraz w strefach transgranicznych. Obejmuje transport drogowy, kolejowy, szynowy, linowy, linowo-terenowy, morski i żeglugę śródlądową. Wyłącza jednak przewozy międzynarodowe (drogowe, morskie, śródlądowe) oraz turystyczne.

Organizatorami transportu są jednostki samorządu terytorialnego – gminy, powiaty, województwa, związki międzygminne, powiatowe, powiatowo-gminne, metropolitalne – a także minister ds. transportu. Ich zadaniem jest planowanie, organizowanie i zarządzanie transportem, w tym opracowanie planów zrównoważonego rozwoju. Plany te, obowiązkowe dla większych jednostek (np. gmin powyżej 50 tys. mieszkańców), określają sieć komunikacyjną, potrzeby przewozowe i finansowanie usług.

Finansowanie i Rekompensaty w Transporcie Zbiorowym

Finansowanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej to jedno z kluczowych zagadnień ustawy. Samorządy mogą korzystać ze środków własnych, budżetu państwa oraz wpływów z biletów. Operatorzy mają prawo do rekompensat za utracone przychody (np. z ulg ustawowych) i poniesione koszty. Od 1 stycznia 2026 r. pojawią się nowe regulacje – dopłaty do ulg w transporcie autobusowym i kolejowym oraz obowiązek oddzielnej rachunkowości dla operatorów łączących transport z innymi działalnościami.

Ekologia i Zeroemisyjność w Transporcie

Ustawa promuje zrównoważony rozwój i ekologiczne rozwiązania. Choć obowiązek nabywania wyłącznie autobusów zeroemisyjnych nie dotyczy trwających postępowań, plany transportowe muszą uwzględniać infrastrukturę ładowania czy stacje gazu ziemnego. To wyzwanie dla samorządów, które będą dostosowywać się do unijnych standardów redukcji emisji.

Przepisy Przejściowe – Czas na Adaptację

Podmioty działające na dotychczasowych zasadach mogą kontynuować przewozy do 31 grudnia 2025 r. Zezwolenia wydane przed wejściem ustawy zachowują ważność w określonych okresach – np. te wygasające w 2023 r. będą ważne do końca 2025 r. Daje to samorządom i operatorom czas na przygotowanie się do nowych wymogów.

Szanse i Wyzwania dla Samorządów

Jednolity tekst ustawy to krok ku modernizacji publicznego transportu zbiorowego w Polsce. Dla samorządów oznacza to większą odpowiedzialność za planowanie i finansowanie, ale też możliwość rozwoju ekologicznej infrastruktury. Kluczowa będzie współpraca między jednostkami, zwłaszcza w ramach związków metropolitalnych, które zyskują kompetencje, np. w zakresie systemów taryfowo-biletowych.

Podsumowanie – Przyszłość Transportu Zbiorowego

Nowe regulacje stawiają przed samorządami ambitne cele w zakresie dostępności, ekologii i komfortu transportu. Czy lokalne władze sprostają tym oczekiwaniom? Rzeczsamorządowa będzie monitorować wdrożenie zmian i ich wpływ na społeczności lokalne. Zapraszamy do dzielenia się opiniami i doświadczeniami na łamach naszego czasopisma!