W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 355) opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2025 r. w sprawie gotowości obronnej państwa. Dokument, który wejdzie w życie 29 marca 2025 r., wprowadza kluczowe zmiany w zarządzaniu obronnością na poziomie centralnym i lokalnym. Jakie obowiązki spadają na samorządy i co nowe regulacje oznaczają dla wójtów, burmistrzów, starostów czy marszałków województw? Przyglądamy się szczegółom.
Dwa stany gotowości obronnej – od przygotowań do działania
Rozporządzenie definiuje dwa stany gotowości obronnej państwa: stałą i pełną. Stan stałej gotowości, obowiązujący w czasie pokoju, koncentruje się na przygotowaniach administracji publicznej i gospodarki narodowej. Samorządy na wszystkich szczeblach – od województw po gminy – będą odpowiedzialne za aktualizację planów obronnych, przegląd zasobów ludzkich i materialnych oraz testowanie systemów kierowania bezpieczeństwem. To codzienne działania, które mają zapewnić gotowość na wypadek kryzysu.
Z kolei stan pełnej gotowości, wprowadzany w razie zewnętrznego zagrożenia lub wojny, oznacza mobilizację, przygotowanie do stanu wojennego i pełne uruchomienie systemu obronnego. W takich sytuacjach samorządy będą kluczowym ogniwem w realizacji decyzji przekazywanych z góry, w tym wsparcia Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych.
System stałych dyżurów – nowe wyzwanie organizacyjne
Jednym z najważniejszych elementów rozporządzenia jest organizacja systemu stałych dyżurów. Ma on zapewnić ciągłość przekazywania decyzji w obu stanach gotowości. Dla samorządów oznacza to konkretne zadania:
Przykładowo, starostowie i prezydenci miast na prawach powiatu będą odpowiadać za przekazywanie decyzji wójtom, burmistrzom oraz podmiotom leczniczym i organizacjom pozarządowym zaangażowanym w zadania obronne. Marszałkowie województw zadbają m.in. o zarządców dróg wojewódzkich i infrastrukturę kolejową. Termin na dostosowanie struktur? Sześć miesięcy od wejścia w życie rozporządzenia, czyli do 29 września 2025 r.
Rola samorządów w praktyce
Rozporządzenie podkreśla hierarchię i współdziałanie. Wojewodowie, jako przedstawiciele administracji rządowej, koordynują działania na poziomie województw, ale to samorządy lokalne będą realizować zadania na pierwszej linii. Od przeglądu zasobów w stanie stałej gotowości po szybką mobilizację w stanie pełnej gotowości – rola gmin, powiatów i województw jest nie do przecenienia.
Warto zwrócić uwagę na priorytet wsparcia Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych. W praktyce może to oznaczać np. zapewnienie infrastruktury, transportu czy zaplecza logistycznego na poziomie lokalnym. Samorządy muszą być gotowe na szybkie reagowanie i dostosowanie swoich struktur do wymogów obronnych państwa.
Dlaczego to ważne dla mieszkańców?
Gotowość obronna państwa to nie tylko kwestie militarne – to także bezpieczeństwo społeczności lokalnych. Nowe regulacje dają samorządom narzędzia i procedury, by w razie kryzysu skutecznie chronić mieszkańców i wspierać działania na szczeblu krajowym. Transparentność i przygotowanie mogą zwiększyć poczucie bezpieczeństwa, a dobrze zorganizowany system dyżurów pozwoli na szybką reakcję w sytuacjach nadzwyczajnych.
Podsumowanie – czas na działanie
Rozporządzenie Rady Ministrów to krok w stronę systematyzacji obronności Polski w obliczu potencjalnych zagrożeń. Dla samorządów oznacza nowe obowiązki, ale też większą odpowiedzialność za bezpieczeństwo narodowe. Kluczowe słowa to: przygotowanie, organizacja i współpraca. Wójtowie, burmistrzowie, starostowie i marszałkowie mają pół roku na dostosowanie swoich jednostek do nowych wymogów. To czas na aktualizację planów, szkolenia i inwestycje w infrastrukturę dyżurów – od tego zależy skuteczność w krytycznym momencie.
Chcesz dowiedzieć się więcej o roli samorządów w gotowości obronnej? Śledź nasze kolejne publikacje!