3 marca 2025 r.
Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) od lat pełnią kluczową rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa lokalnych społeczności w Polsce. 27 lutego 2025 roku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 244) opublikowano obwieszczenie Marszałka Sejmu z dnia 21 lutego 2025 roku, które ogłasza jednolity tekst ustawy o ochotniczych strażach pożarnych z 17 grudnia 2021 roku. Dokument uwzględnia zmiany wprowadzone w 2024 roku i dostosowuje funkcjonowanie OSP do współczesnych wyzwań. Jakie nowe przepisy wchodzą w życie i co oznaczają dla strażaków oraz samorządów? Przyjrzyjmy się bliżej.
OSP – filar ochrony przeciwpożarowej i cywilnej
Ustawa podkreśla, że OSP to nie tylko strażacy gaszący pożary, ale także umundurowane jednostki wyposażone w specjalistyczny sprzęt, gotowe do walki z klęskami żywiołowymi i innymi zagrożeniami. Zgodnie z art. 1, OSP są stowarzyszeniami działającymi na podstawie ustawy Prawo o stowarzyszeniach, a ich zadania obejmują zarówno działania ratownicze, jak i wspieranie ochrony ludności oraz obrony cywilnej. Nowelizacja z 5 grudnia 2024 roku (Dz. U. poz. 1907) wyraźnie włącza OSP do systemu ochrony cywilnej, co zwiększa ich odpowiedzialność i znaczenie w strukturach państwa.
Kluczowe zadania OSP – od ratownictwa po integrację społeczną
Art. 3 ustawy precyzuje szeroki wachlarz obowiązków OSP, m.in.:
Dodatkowo, OSP mogą tworzyć młodzieżowe i dziecięce drużyny pożarnicze (art. 4), co ma na celu edukację najmłodszych w zakresie bezpieczeństwa i przygotowanie przyszłych strażaków.
Wsparcie finansowe i świadczenia dla strażaków
Jednym z najważniejszych elementów ustawy jest uregulowanie finansowania OSP i świadczeń dla strażaków ratowników. Z art. 32 wynika, że koszty funkcjonowania OSP pokrywane są m.in. z budżetów samorządowych, dotacji państwowych oraz darowizn. Gminy mogą też liczyć na dotacje celowe z budżetu państwa na zadania związane z ochroną przeciwpożarową i cywilną (art. 32a).
Strażacy ratownicy OSP zyskują konkretne benefity:
Nowe wymagania dla strażaków ratowników
Aby zostać strażakiem ratownikiem OSP (art. 8), należy spełnić rygorystyczne warunki, m.in. mieć od 18 do 65 lat, aktualne ubezpieczenie, orzeczenie lekarskie i ukończone szkolenie podstawowe. Po 65. roku życia strażacy mogą pełnić funkcję kierowcy, jeśli posiadają odpowiednie badania lekarskie (art. 9). Szkolenia, w tym specjalistyczne, organizuje nieodpłatnie Państwowa Straż Pożarna (art. 11).
Współpraca z samorządem
Ustawa nakłada na gminy obowiązek współpracy z OSP. Zgodnie z art. 7, każda gmina musi zawrzeć umowę z OSP działającymi na jej terenie, określając warunki realizacji zadań ratowniczych. W przypadku braku OSP na danym obszarze, gmina współpracuje z jednostką z sąsiedniej gminy. Dodatkowo, wójtowie mają prawo powoływać komendantów gminnych ochrony przeciwpożarowej (art. 10), co usprawni koordynację działań.
Budżet państwa na OSP – prognozy do 2031 roku
Art. 56 ustawy określa maksymalne limity wydatków budżetowych na OSP, które rosną z roku na rok:
Minister spraw wewnętrznych monitoruje te wydatki i w razie potrzeby wprowadza mechanizmy korygujące, np. ograniczając finansowanie szkoleń (art. 56 ust. 4).
Co to oznacza dla samorządów?
Nowe regulacje wzmacniają rolę OSP jako partnera gmin w zapewnianiu bezpieczeństwa. Samorządy zyskują wsparcie finansowe z budżetu państwa, ale też nowe obowiązki, такие jak zapewnienie strażakom sprzętu, ubezpieczeń czy wyżywienia podczas długotrwałych akcji (art. 10). To szansa na rozwój lokalnych jednostek OSP, ale i wyzwanie organizacyjne.
Podsumowanie
Ustawa o ochotniczych strażach pożarnych z 2021 roku, w wersji jednolitej z 2025 roku, to krok w stronę profesjonalizacji i lepszego wsparcia OSP. Strażacy zyskują stabilność finansową i uznanie za swoją służbę, a samorządy – jasne ramy współpracy. W dobie rosnących zagrożeń klimatycznych i społecznych, OSP pozostają nieocenionym elementem systemu bezpieczeństwa Polski.