Od 1 stycznia 2025 r. obowiązuje znowelizowana ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Nowe regulacje zaostrzają zasady dla samorządowców, wprowadzając surowe ograniczenia w prowadzeniu biznesu i obowiązek jawności majątku. Jak wpłynie to na pracę wójtów, burmistrzów i prezydentów miast?
Słowa kluczowe: ustawa antykorupcyjna, ograniczenia działalności gospodarczej, oświadczenia majątkowe, jawność majątku, samorząd terytorialny, wójt, burmistrz, prezydent miasta, Rejestr Korzyści, CBA.
Zaostrzone przepisy antykorupcyjne w samorządzie
Znowelizowana ustawa z 21 sierpnia 1997 r., opublikowana w Dzienniku Ustaw z 16 kwietnia 2025 r. (poz. 499), wprowadza istotne zmiany w funkcjonowaniu osób na stanowiskach publicznych, w tym w samorządzie terytorialnym. Celem regulacji jest minimalizacja konfliktu interesów poprzez ograniczenie udziału urzędników w działalności gospodarczej oraz zwiększenie przejrzystości ich sytuacji majątkowej.
Kto podlega nowym ograniczeniom?
Ustawa obejmuje szeroką grupę osób, w tym:
Nowością jest włączenie do przepisów pracowników Krajowej Administracji Skarbowej oraz członków zarządów związków metropolitalnych, co odzwierciedla rosnącą rolę tych podmiotów w strukturze administracyjnej.
Zakazy prowadzenia działalności gospodarczej
Samorządowcy nie mogą:
Szczególnie rygorystyczne przepisy dotyczą wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, którzy nie mogą być zatrudnieni w spółkach z co najmniej 10% udziałem Skarbu Państwa lub JST. W takich przypadkach przysługuje im urlop bezpłatny na czas pełnienia funkcji oraz 3 miesiące po jej zakończeniu.
Sankcje za naruszenie przepisów
Naruszenie zakazów ma poważne konsekwencje:
Jawność majątku i Rejestr Korzyści
Kluczowym elementem ustawy jest obowiązek składania oświadczeń majątkowych, które obejmują stan majątkowy osoby publicznej oraz działalność gospodarczą małżonka. Oświadczenia są kontrolowane przez Centralne Biuro Antykorupcyjne, a podanie nieprawdy grozi karą do 5 lat pozbawienia wolności.
Oświadczenia wybranych urzędników, np. Prezesa NBP czy Prezesa NSA, są jawne i publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Dodatkowo, Rejestr Korzyści, prowadzony przez PKW, ujawnia informacje o stanowiskach, darowiznach, wyjazdach służbowych i innych korzyściach uzyskiwanych przez samorządowców i ich małżonków.
Przepisy przejściowe i wyzwania dla samorządów
Osoby pełniące funkcje w dniu wejścia ustawy w życie (1 stycznia 2025 r.) mają 6 miesięcy na rezygnację z zakazanych stanowisk w spółkach lub z funkcji publicznych. Brak działań skutkuje automatyczną utratą stanowisk w spółkach.
Nowe przepisy mogą stanowić wyzwanie dla samorządów, szczególnie w mniejszych gminach, gdzie łączenie funkcji publicznych z działalnością gospodarczą było dotychczas powszechne. Wprowadzenie urlopów bezpłatnych oraz konieczność dostosowania się do rygorystycznych zasad może wpłynąć na lokalne rynki pracy i dostępność kandydatów na stanowiska.
Znaczenie dla transparentności administracji
Nowelizacja ustawy to krok w stronę większej przejrzystości i profesjonalizacji administracji publicznej. Wprowadzenie jawności majątku i Rejestru Korzyści wzmacnia zaufanie obywateli do władz lokalnych. Jednak skuteczność przepisów zależy od efektywnej kontroli CBA oraz konsekwentnego egzekwowania sankcji.
Śledź portal rzeczsamorządowa.pl, aby być na bieżąco z najnowszymi regulacjami dotyczącymi samorządu terytorialnego! Dowiedz się, jak nowe przepisy wpłyną na Twoją gminę i jakie zmiany czekają lokalnych liderów.