Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:
„Ławnik to brzmi dumnie – dlatego wprowadzamy rozwiązania, które zmienią postrzeganie funkcji ławnika. Pojawiają się głosy, że powinniśmy reformować nasz system prawny i wprowadzać nowe instytucje prawne, pojawiają się koncepcje, by wprowadzić ławę przysięgłych, a nie doceniamy instytucji ławników” – powiedział minister sprawiedliwości Adam Bodnar na konferencji prasowej (24.06.2024 r.). Podkreślił, że ławnik orzeka wspólnie z sędziami i asesorami sądowymi w sprawach rodzinnych i karnych.
Szef resortu sprawiedliwości przypomniał, że art. 182 Konstytucji gwarantuje udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Ta ważna dla społeczeństwa i wymiaru sprawiedliwości misja jest realizowana przez ławników.
„Ten przepis Konstytucji jest niedoceniany. Sędzia, dzięki udziałowi czynnika społecznego, jest w stanie lepiej zrozumieć sprawę i wydać lepszy wyrok” – ocenił Adam Bodnar.
Ławnicy są łącznikiem między sędziami a społeczeństwem. Ich decyzje mają swoją wagę. Wykluczanie ławników z procedury sądowej, które obserwowaliśmy przez ostatnie lata, nie było dobrym rozwiązaniem.
Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar zaapelował, by organizacje pracodawców w większym zakresie zaangażowały się w wybory ławników.
„Brakuje nam w sądach osób młodych, które mogłyby pełnić taką funkcję” – podkreślił.
Przewodnicząca Stowarzyszenia Ławników Polskich Martyna Skibniewska również podkreśliła znaczenie funkcji sędziów społecznych.
„Ławnik wspomaga sędziów w wydawaniu wyroków. Obecnie w sądach jest dużo młodych sędziów, mają duże doświadczenie teoretyczne, ale brakuje im doświadczenia życiowego, ławnik ma doświadczenie życiowe i jest im bardzo pomocny” – podkreśliła Martyna Skibniewska, ławnik od czterech kadencji.
Jarosław Gwizdak, ekspert współpracujący z Ministerstwem Sprawiedliwości nad zmianą statusu ławników mówił o rozwiązaniach przygotowanych przez resort.
„To dziesięć małych kroków, które ministerstwo już podejmuje. Przyświeca im hasło: jesteśmy bliżej ludzi” – mówił mecenas Jarosław Gwizdak.
Ministerstwo Sprawiedliwości w ramach wprowadzanych zmian planuje m.in. uprościć formularze zgłoszeniowe, opracować napisany prostym językiem poradnik ławnika, organizować szkolenia dla ławników prowadzone nie tylko przez sędziów oraz zajęcia z ławnikami w szkołach. Powstanie również „Drużyna ławników”, która będzie doradzać Ministerstwu Sprawiedliwości. W dłuższej perspektywie przewidywane jest też podniesienie stawek za udział ławników w posiedzeniach, przywrócenie ławników do orzekania w sprawach cywilnych, a przyszłości może też wybieranie ławników bezpośrednio przez obywateli w wyborach samorządowych. Obecnie ławników w tajnym głosowaniu wybierają radni gminy.
„Chcemy zachęcać młodych ludzi, by zostawali ławnikami. Dobrze znają współczesny świat, mają duże doświadczenie w funkcjonowaniu nowych technologii” – podkreślił mecenas Jarosław Gwizdzek.
Celem jest zwiększenie z 3 do 10 procent grupy najmłodszych ławników, wieku od 30 do 35 lat, wśród sędziów społecznych. Ma to nastąpić przez promowanie tej ważnej funkcji na festiwalach muzycznych i filmowych.
Działania i rozwiązania przygotowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości mają zwiększyć zainteresowanie pełnieniem ważnej dla społeczeństwa i wymiaru sprawiedliwości funkcji ławnika. Ze statystyk wynika, że liczba ławników zmniejsza się z roku na rok. Na kadencję 2000-2003 rady gminy wybrały ich 44 372, ale w latach 2012–2015 funkcję tę sprawowały tylko 13 933 osoby. Nieprzypadkowo spadek ich liczby o ponad 2/3 nastąpił po nowelizacji Kodeksu karnego z 2007 r. Na kolejną kadencję, a więc na lata 2024-2027, wybrano jedynie 6 075 ławników. Aktualnie trwają nabory dodatkowe. Tylko w Warszawie brakuje około 200 ławników.
Źródło: MS