Od 1 stycznia 2026 r. wchodzi w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24 września 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 1306), które podnosi stawki wynagrodzenia dla radców prawnych udzielających pomocy z urzędu. Nowelizacja obejmuje szereg postępowań – od spraw rodzinnych i spadkowych, po karne i wykroczeniowe.

Cel zmian – dostosowanie stawek do realiów rynkowych

Zmiana przepisów ma na celu zwiększenie ekwiwalentności wynagrodzeń dla radców prawnych, którzy świadczą pomoc prawną osobom niemogącym ponieść kosztów reprezentacji z wyboru. Jak podkreślają prawnicy, dotychczasowe stawki obowiązujące od 2024 roku nie uwzględniały wzrostu kosztów prowadzenia działalności ani realiów rynkowych.

Nowe przepisy wydano na podstawie art. 223 ust. 2 ustawy o radcach prawnych z 6 lipca 1982 r. i stanowią zmianę rozporządzenia z 14 maja 2024 r.

Najważniejsze zmiany w stawkach

Nowelizacja obejmuje m.in. następujące pozycje:

• Sprawy rodzinne:
  • pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka – 480 zł (dotychczas 360 zł).
• Sprawy wieczystoksięgowe:
  • o wpis w księdze wieczystej lub złożenie dokumentu do zbioru dokumentów – 480 zł.
• Sprawy spadkowe:
  • zabezpieczenie spadku, spis inwentarza, odrzucenie spadku, ogłoszenie testamentu, zarząd nieobjętym spadkiem, wyjawienie przedmiotów spadkowych – 240 zł.
• Postępowania karne i wykroczeniowe:
  • dochodzenie – 540 zł,
  • śledztwo – 900 zł,
  • czynności wyjaśniające w sprawach o wykroczenia – 270 zł,
  • postępowanie przed sądem rejonowym w sprawach o wykroczenia – 540 zł.
• Sprawy wykonawcze:
  • odroczenie lub przerwa w wykonywaniu kary – 540 zł,
  • warunkowe przedterminowe zwolnienie lub odwołanie takiego zwolnienia – 480 zł,
  • czynności związane z wykonywaniem kary ograniczenia wolności lub środków zabezpieczających – 480 zł.
• Inne postępowania:
  • o ubezwłasnowolnienie – 960 zł,
  • o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu w innym państwie UE – 600 zł.

Zmiany obejmą także sprawy wszczęte wcześniej

Co istotne, rozporządzenie przewiduje, że nowe stawki będą miały zastosowanie również do spraw wszczętych i niezakończonych przed jego wejściem w życie. Oznacza to, że radcy prawni prowadzący już takie sprawy z urzędu będą mogli rozliczać się według wyższych stawek od stycznia 2026 r.

Krok w stronę wzmocnienia systemu pomocy prawnej

Wprowadzone zmiany to kolejny etap modernizacji systemu nieodpłatnej pomocy prawnej finansowanej ze środków publicznych. Jak wskazują eksperci, podniesienie wynagrodzeń ma nie tylko wymiar ekonomiczny, ale również społeczny i etyczny – ma wzmocnić motywację prawników do świadczenia usług wysokiej jakości dla osób, które nie mogą pozwolić sobie na prywatną obsługę prawną.

Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. 2025 poz. 1306).

Autor: Redakcja RzeczSamorządowa.pl