Fot. PAP/M. Kmieciński
W trakcie debaty na temat Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP), zorganizowanej przez samorządy oraz organizacje branżowe, padły mocne słowa. Uczestnicy jednoznacznie zaapelowali, aby producenci wreszcie zaczęli ponosić koszty zarządzania odpadami, zamiast przerzucać je na mieszkańców. Posłanka Anna Sobolak zwróciła się bezpośrednio do Ministerstwa Klimatu i Środowiska, domagając się, aby głos samorządów został w końcu usłyszany w dalszych pracach legislacyjnych nad ROP. Podczas debaty poruszono również wyzwania związane z wdrożeniem systemu kaucyjnego, który ma wejść w życie już w przyszłym roku.
Co to jest Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP)?
Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP) to zestaw działań mających na celu przeniesienie odpowiedzialności za zagospodarowanie odpadów na producentów. W ramach tego systemu, producenci mają ponosić odpowiedzialność finansową za selektywną zbiórkę, sortowanie oraz przetwarzanie produktów, które po użyciu stają się odpadami. ROP ma na celu zarówno motywowanie do poprawnego sortowania odpadów, jak i do zmniejszenia ich ilości poprzez stosowanie bardziej ekologicznych rozwiązań przez producentów.
Koszt niedziałającego systemu ROP — 30 miliardów złotych
Olga Goitowska, dyrektorka Departamentu Gospodarki Odpadami Urzędu Miasta Gdańska i ekspertka Unii Metropolii Polskich, podkreśliła, że brak wdrożenia sprawiedliwego systemu ROP przez ostatnie lata kosztował mieszkańców aż 30 miliardów złotych.
„Producenci od lat uchylają się od realnej odpowiedzialności za swoje opakowania, przerzucając cały ciężar na gminy i mieszkańców” – podkreślała Goitowska. „To my wszyscy musimy sortować i płacić więcej za przetwarzanie odpadów, które producenci źle zaprojektowali i niedostatecznie opłacili”.
Dyrektywa UE a rola producentów w gospodarce odpadami
Tomasz Uciński, prezes zarządu Krajowej Izby Gospodarki Odpadami, przypomniał o dyrektywie UE, która zobowiązuje producentów do odbioru zużytych opakowań oraz ich odpowiedniego recyklingu. „Producenci powinni brać odpowiedzialność za wprowadzenie systemów umożliwiających łatwy recykling ich produktów” – podkreślił Uciński.
Zgodnie z przepisami Unijnej Dyrektywy, producenci muszą projektować opakowania, które nie podnoszą kosztów recyklingu. To fundamentalna zasada, która powinna kierować nowymi regulacjami wprowadzanymi przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
Apel o stabilny system gospodarki odpadami
Debata poruszyła także kwestię konieczności stabilizacji systemu gospodarowania odpadami. Karol Wójcik, przewodniczący Rady Programowej Izby Branży Komunalnej, zwrócił uwagę, że ciągłe zmiany i rewolucje w systemie utrudniają jego rozwój. Podkreślił, że czas na budowanie stabilnego systemu, który będzie działał efektywnie na rzecz samorządów i mieszkańców. Wójcik zwrócił uwagę na wyzwania związane z nowymi przepisami dotyczącymi systemu kaucyjnego, które mogą zmienić długo budowane nawyki konsumentów.
Ekomodulacja jako klucz do zmniejszenia odpadów
Ważnym tematem poruszonym w debacie była ekomodulacja, czyli wprowadzenie mechanizmów, które premiują finansowo stosowanie rozwiązań przyjaznych środowisku. Anna Sobolak wskazała, że producenci, którzy stosują mniej ekologiczne opakowania, powinni ponosić większe koszty, aby zachęcić ich do wprowadzania bardziej przyjaznych środowisku alternatyw.
„Opakowania, które trudno poddać recyklingowi, powinny być droższe, co zmotywuje producentów do stosowania łatwiejszych w przetwarzaniu materiałów” – dodawał Karol Wójcik.
Kontrola nad systemem ROP musi pozostać w rękach gmin
Uczestnicy debaty wyrazili również obawy, że system ROP mógłby prowadzić do monopolizacji rynku przez producentów. Krzysztof Gruszczyński, członek Rady Polskiej Izby Gospodarki Odpadami, ostrzegał, że producenci próbują stworzyć zamknięte systemy organizacji odpowiedzialnych za gospodarowanie odpadami, co mogłoby zagrozić interesom samorządów i mieszkańców.
„Boimy się, że wielkie korporacje narzucą gminom swoje standardy i w konsekwencji to mieszkańcy będą ponosić koszty niewłaściwie zaprojektowanych opakowań” – tłumaczył Gruszczyński.
Podsumowanie debaty: transparentność i współpraca kluczem do sukcesu
W trakcie dyskusji wielokrotnie podkreślano, że system Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta musi być transparentny, a kontrola nad finansowaniem oraz strumieniem odpadów musi pozostać po stronie gmin i państwa. Olga Goitowska zwróciła uwagę, że kluczowym elementem powinno być przejrzyste rozliczanie finansowe w ramach systemu ROP, co zapewniłoby stabilne finansowanie gospodarki odpadami.
Debata zakończyła się mocnym apelem do Ministerstwa Klimatu i Środowiska, aby w dalszych pracach legislacyjnych wreszcie uwzględniło głos samorządów, które od lat domagają się reformy systemu ROP na korzyść mieszkańców.
Źródło: Fiverand Krzymowski SKA
