Sejm przyjął ustawę o ochronie sygnalistów, która ma na celu implementację unijnej dyrektywy w tej sprawie. Nowe przepisy budzą jednak wiele kontrowersji.
Zwolennicy ustawy podkreślają, że jest ona niezbędna do ochrony osób, które odważnie zgłaszają nieprawidłowości. Nowe przepisy mają zapewnić sygnalistom anonimowość i ochronę przed zwolnieniem lub innymi działaniami niekorzystnymi.
Przeciwnicy ustawy obawiają się, że może ona doprowadzić do wzrostu donosicielstwa i niszczenia atmosfery zaufania w miejscach pracy. Twierdzą również, że ustawa jest zbyt skomplikowana i trudna do zrozumienia dla przeciętnego obywatela.
Ustawa niewątpliwie budzi silne emocje. Ważne jest, aby rzetelnie dyskutować o jej wadach i zaletach, aby wypracować rozwiązania, które rzeczywiście będą chronić osoby zgłaszające nieprawidłowości, a jednocześnie nie będą promować donosicielstwa.
Jakie są główne założenia ustawy?
- Ochrona osób zgłaszających naruszenia prawa w zakresie:
- prawa unijnego
- prawa pracy
- zamówień publicznych
- ochrony środowiska
- bezpieczeństwa żywności i produktów
- bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
- ochrony danych osobowych
- nadzoru nad rynkiem finansowym
- Możliwość zgłaszania naruszeń za pomocą:
- wewnętrznych kanałów zgłoszeń (utworzonych przez pracodawców)
- zewnętrznych kanałów zgłoszeń (do odpowiednich organów państwa)
- ujawnienia publicznego (w ściśle określonych przypadkach)
- Wsparcie sygnalistów przez Rzecznika Praw Obywatelskich
- Możliwość przyjęcia wspólnej procedury zgłoszeń wewnętrznych w ramach grupy kapitałowej
- Ochrona sygnalistów przed zwolnieniem, dyscyplinowaniem czy innymi działaniami niekorzystnymi
Kiedy wejdą w życie nowe przepisy?
- Przepisy o zgłoszeniach wewnętrznych: po 3 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw
- Przepisy o zgłoszeniach zewnętrznych: po 6 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw
Czy ustawa rzeczywiście chroni sygnalistów?
To pytanie, na które nie ma łatwej odpowiedzi. Z jednej strony, nowe przepisy niewątpliwie dają sygnalistom więcej narzędzi do ochrony swoich praw. Z drugiej strony, ustawa może budować klimat donosicielstwa i niszczyć atmosferę zaufania w miejscach pracy.
Co dalej?
Ważne jest, aby kontynuować dyskusję na temat ustawy o ochronie sygnalistów. Należy wypracować rozwiązania, które rzeczywiście będą chronić osoby zgłaszające nieprawidłowości, a jednocześnie nie będą promować donosicielstwa.
Warto również podkreślić, że ustawa nie reguluje zgłaszania nadużyć władzy przez przedstawicieli władzy publicznej. W tym zakresie nadal obowiązują przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej i procedury ant Korupcyjne.
Ustawa o ochronie sygnalistów to niewątpliwie ważny krok w stronę budowania kultury zgłaszania nieprawidłowości w Polsce. Ważne jest jednak, aby nowe przepisy były stosowane w sposób rozważny i odpowiedzialny.